هنر کاشی کاری در ايران و معماری ايرانی، ريشه در هنر سفالگري دارد. تمدن بشري، از ابتکار و ساخت تا به تکامل رسيدن، با سفالينه آغاز شده است.
پيشينه ظرف هاي سفالين به دست آمده از تپه هاي اسماعيل آباد و خوروين، اطراف دور و نزديک قزوين، به هزاره پنجم قبل از ميلاد ميرسد. ظرف هاي سفالين کشف شده از تپه هاي حسنلو و مارليک به ترتيب از هزارههاي سوم و يکم قبل از ميلاد سخن ميگويند. اين ظرف ها از خاک رس خالص و با نقش دهي بر لعاب هاي مرغوب و پخت اصولي تهيه شده اند.
کاشي هاي بلوکه و قطور به شکل مکعب مستطيل با گودي و برجستگي، با نقش هاي گياهي، انسان سرباز و سربازان جاويدان، شيرمردان بالدار، شيران و … با رنگ هاي مشکي، سبز سير، قهوه اي و زرد نارنجي کشف شده از شوش، از ارزش هاي بالاي کاشيپزي و هنر کاشي سازي دوران هخامنشي حکايت ميکند. سراميک کاشي «چهره و قامت نگاره ها» از کاخ بيشابور «معرق گونه هاي» دوره ساساني، براي بشريت پديده ارزشمندي به ارمغان آورده است.
کاشي کاري قرون چهارم و پنجم بعد از اسلام و از دوره سلجوقي و دوره هاي بعد، با رنگهاي فيروزهاي و لاجوردي و نقش هاي گره، خط و عناصر تزييني «رسمي و قطار»، ارزش هايي براي معماري ايراني، همچون ميله اي مسجد علي و ساربان در اصفهان به يادگار گذاشته است.
از دوره ايلخاني هنر کاشي معرق، معقلي کاشي و کاشي هاي تک رنگ فيروزهاي و لاجوردي هندسي، ارمغان بزرگ و شروع دگرگوني هاي هنر کاشيگري و کاشيکاري بوده که به ترتيب آثار گنبد سلطانيه، پيربکران و … را به جا گذاشته است.
کاشي کاري دوره تيموري، از معرق کاشي با نقش هاي اسليمي، خط، بويژه سه رگي بنايي کاشي و بسياري ديگر، پديده هاي شگرفي چون: مقبره تيمور، مسجد جامع گوهرشاد و … را براي معماري ايران و جهان اسلام به وجود آورده و دگرگوني هاي هنر کاشيکاري در دوره هاي بعد را نيز سبب شده است.
